Bir Müslüman için en önemli husus "takva" sahibi olmasıdır. Bütün edim ve ibadetlerimizde dikkat etmemiz gereken kriter "takva" ölçüsüdür. İnsan hayatı sürekli devinim hâlindedir. Değerler manzumesi üzerinde bazı insanlar sabit berkadem kalabilirken bazıları da savrulmalar yaşayabilmektedir. Toplumlar için de bu durum söz konusudur. Allah Teâlâ bu konuda şöyle bir uyarıda bulunmaktadır: "Bir toplum kendi özlerinde olan güzel ahlâk ve huyu değiştirmedikçe Allah da onların durumunu değiştirmez." (Rad:11)
Ayet umuma şamil olmakla birlikte Müslüman bireye de hitap etmektedir. Güzel ahlâk ve huyun muhafaza edilmesi takvaya ulaşmayı beraberinde getirir. Bu haslete ulaşmak nefs tezkiyesi ile olmaktadır. Bir özlü sözde geçtiği üzere, "Sen nefsini hak ile meşgul etmezsen, nefsin seni batıl ile meşgul eder." Bütün mesele budur aslında..
En iyi nefs tezkiyesi oruç ibadeti ile olacağı kanaatindeyiz. Nefs lezzet düşkünüdür. Nefs tezkiyesi için riyazette bulunanlar kendilerini dünyevî lezzetlerden men etmektedirler. Nefsin açlıkla terbiye edilmesi geçmiş dinlerde de vardı. "Ey iman edenler! Oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı. Umulur ki sakınırsınız." (Bakara:183)
Oruç ibadeti ile günahlardan sakınmak takvaya ulaşmaktır. Diğer zamanlarda meşru olan yiyecek ve içeceklere (gün boyu) oruç vasıtasıyla yaklaşmayıp, nefsanî isteklerin men edilmesi "sakınma" eğitimi olmaktadır. Nefsani isteklere böylesi bir yöntemle ket vurulmuş olması her türlü günahlardan sakınmayı da beraberinde getirir. Nefs tezkiyesi, nefsin dizginlenmesi, nefsin eğitilmesi demektir. Bu yönüyle oruç sadece yağ birikiminden ve toksinlerden arınarak beden zindeliğine kavuşmayı değil, aynı zamanda güçlü bir ruhsal donanıma sahip olmayı sağlar. Ramazan ayı için, "rahmet ve bereket ayı" denilmektedir. Allah Teâlâ'nın rahmet ve bereketi bu ayda bolca ve büsbütün Müslümanların üzerine inmektedir. Öyle ki, bu ayda şeytanlar zincire vurulur, bu ayda cehennem kapıları kapanır, cennet kapıları açılır. Bu ay, af ve mağfiret ayıdır. Kûr'ân bu ayda inmiştir. Bin aydan daha hayırlı olan "kadir gecesi" bu ayın içerisindedir. Bu ay, fırsat ayıdır. Bu ay güzelliklerin, iyilik ve hasenatların biriktirildiği aydır. Bilindiği üzere nefs tezkiyesi için itikaf sünneti vardır.
Koronavirüs (Kovid-19) izolasyonundan dolayı evlerimizde olmamız bizim için bir nevi itikaftır. Bunu fırsata dönüştürmeliyiz. Bol bol dua, niyaz, zikir ve tefekkür içerisinde günlerimizi geçirmeye çalışalım. Meâl ve tefsir okuyalım. Aile bireyleri ile birlikte ilim tedris edelim. Nefsimizi hak ile meşgul edelim. Nefs tezkiyesi için, takva libasını kuşanmak için bugünleri fırsat bilelim.
Günlerimiz açlık hissi içerisinde geçerken aç ve muhtaç insanları düşünelim. Oruç ibadeti yoksul ve aç insanların hâlini anlamanın en iyi yöntemdir. "Tok açın hâlinden anlamaz." sözü boşuna söylenmemiş.
İslâm, varsılın yoksula borçlu olduğu dinin adıdır. "Onların mallarında yoksulların hakkı vardır." (Zâriyât:19) İslâm sosyal dayanışma dinidir. İslâm bir taraftan sosyal adaleti devlet mekanizmasına tevdi ederken, diğer yandan zengin Müslümanlara sosyal dayanışmayı emreder. Devlet - millet kaynaşması böyle olur, toplumsal uhuvvet böyle tesis edilir.
Vahşi kapitalizmin egemen olduğu toplumlarda fakir ve zengin arasında sınıfsal uçurum vardır. Böylesi bir ortamda İslâmî sivil toplum kuruluşlarına büyük görevler düşmektedir. İster bireysel (münferiden) olsun ister STK'lar vasıtasıyla olsun oruç ibadeti vesilesiyle, imkânlarımız nispetinde ihtiyaç sahiplerine yardım elimizi uzatmalıyız. Oruç arınma ayıdır. Zekât, sadaka, infak, humus arınma vesilesidir. "Allah arınanları sever." (Tevbe:108)
Arınma nefs tezkiyesi ile olur. Nefes tezkiyesi bencil tutkulardan kurtulup ihtiyaç sahibi insanları görüp gözetmekle olur. Nefs tezkiyesi inziva hayatı yaşamakla değil, sosyal sorumlulukları yüklenmekle olur. Hiç kuşkusuz insan oruçluyken şefkat ve merhamet duyguları yoğunluk kazanır. Oruç kişide ihtiyaç sahibi insanlara karşı mesûliyet hissini geliştirir. Bu yönüyle de Ramazan ayı nefs tezkiyesine ilişkin iyi bir fırsattır...
(Mübarek Ramazan ayının tüm İslâm ümmetine hayır ve bereket getirmesini Yüce Rabbimiz'den niyaz ediyorum.)