Tükenmişlik Sendromu Nedir?

Tükenmişlik sendromu, bir insanın gücünün ve enerjisinin tükenme durumudur.

Tükenmişlik sendromu stres durumları ile mücadele edememek ve duygusal tükenme durumunu yaşamak, demektir.

Genelde daha çok iş ile bağlantılı olarak bilinen bir durumdur. İş hayatı belirli dönemlerde daha yoğun ve yorucu olabilir. Ancak bu sürekli bir koşuşturma ve yoğunluktan kendinize hiç vakit ayıramama boyutuna geldiğinde, bir süre sonra tükenmişlik sendromu yaşayabilirsininiz.

Bu tip bir tükenmişlik bir anda istifa etmenize ve hayatınızın kontrolden çıkmasına sebep olabilir. Bu nedenle tamamen tükenmeden önce, bu noktaya gelmeyi önlemek çok daha faydalı olacaktır.

Bazen kısa bir hafta sonu tatili yaparak rahatlamak etkili olabilir. Fakat geri işe döndüğünüzde yaptığınız işten hiç keyif almıyorsanız, kalıcı bir değişiklik yapmanın zamanı gelmiş olabilir.

Tükenmişlik sendromunun belirtileri nelerdir?

Şöyle bir kendimizi gözden geçirelim. Bunların on tanesi bizde varsa, tükenmişlik sendromu yaşıyor olabiliriz.

Karamsarlık, kişisel güvende azalma, işe yoğunlaşamama, değersizlik hissi, huzursuzluk, kendini soyutlanmış hissetme, çabuk öfkelenme, tatminsizlik ve çaresizlik, aşırı duyarlılık ve ani tepki, sinirlilik, sabırsızlık, kurallar konusunda katılık, sürekli bir savunma ve suçlama hali kronik yorgunluk, enerji kaybı, uyku bozuklukları, nefes darlığı, mide problemleri, eleştirmek ve eleştirilmeye tahammül edememek, kaba/nezaketsiz davranışlar, gerçekçi olmayan endişe/şüphe ve paranoid fikirler, özgüvende azalma, duygu durum bozuklukları, çoğunlukla depresif, işi yavaşlatmak, kendine özen göstermeme, iş performansında azalma, başka işlerle uğraşma, öncelikleri erteleme, işten ayrılma denemeleri, yeni iş ortamları arama

Tükenmişlik dört evrede oluşur

Genel olarak tükenmişlikte dört evre vardır.

İlk evrede, kişi bir iş yapmak için çok heyecanlı ve isteklidir. İşyerinde büyük kariyer planları yapar ve var gücüyle çalışır.

İkinci evrede, mesleğinden yavaş yavaş tatmin olamamaya başlar. İsteği ve şevki azalır. Mesleğini yaparken karşılaştığı ufak tefek sorunlardan büyük rahatsızlıklar duyar.

Üçüncü evrede, işyerindeki sorunların düzelmeyeceğine inanmaya başlar.

Dördüncü evredeyse, yoğun bir karamsarlık, işyerine ve mesleğe karşı ilginin azalması ve umutsuzluk baş gösterir. Artık sadece maddi ve sosyal güvence zorunluluğundan dolayı çalışır. Kişisel başarısı düşer ve sosyal hayatını da artık çok umursamaz. Genelde eve geldiğinde yalnız kalmayı tercih eder ve daha çok televizyon veya bilgisayar oyunları ile zaman geçirmeyi tercih eder. Sadece iş hayatı değil, ev hayatı da kendisi için anlam ifade etmez. Bu da bir müddet sonra aile içi sıkıntılara yol açar.

Neden Tükenmişlik gibi bir duygu duruma gireriz?

Aşırı mükemmeliyetçi, mücadeleci, aşırı idealist, aşırı dakik, olan kişiler genelde çalıştıkları ortamlarda aynı titizlikte insanlar bulamadıkları zaman, bir müddet sonra bu duruma düşebilirler. Çok fazla veya çok az iş yükünden dolayı da bazı kişiler tükenmişlik sendromu yaşayabilirler. Bazı işyerlerinde de çalışan ve çalışmayan kişiler arasındaki farkın net olarak ortaya koyulmaması, hak edene övgü veya ödül verilmemesi de tükenmişlik sendromuna yol açabilir.

Birlik ve beraberlik duygularının oluşmaması ve çalışanların kendilerini sistemin ve kurumun bir parçası olarak görememeleri, işyerinde adaletin olmaması, işyerinin ahlaki değerlerinin çalışanın ahlaki değerleri ile örtüşmemesi de çalışan için ciddi sıkıntılar oluşturabilir.

Monoton işler ve ortamlarda çalışan kişiler daha kolay sıkıntıya girebilirler.

Örneğin memurlar, kasiyerler, askerler, polisler, yani sürekli aynı işi yapan kişiler  çok daha çabuk tükenmeye başlarlar. Bu tarz mesleklerde değişiklik yapma olanakları  daha az olduğu için çözüm bulmakta da zorlanırlar.

Nasıl iyileşir ve direnç inşa ederiz?

•      Öncellikle iş ve ev arasını ayırmak gerekir

İş bittiği zaman, artık iş ile ilgili bir şey düşünmemeye çalışmak ve dinlenme pozisyonuna geçmeye çalışmak gerekir.

•      Eve geldiğinizde mümkün oldukça en az 2-3 saat teknolojiden uzak durun.

•      Öğle molalarınızda kesinlikle dışarıya çıkın

•      Kendinize bir liste oluşturun. Stresli, endişeli, sinirli ve çaresiz hissetmenize neden olan tüm durumları not almaya çalışın. Bu listeyi oluştururken acele etmenize gerek yok, çünkü bu bir süreç… Aklınıza geldikçe not edin.

Listede yer alan her bir öğenin yanına stres durumunuzu azaltabilmeniz için en az bir makul öneri yazın ve bunları uygulamaya koyun. Değişiklikleri hemen göremeyebilirsiniz sabırlı olun. Sonuç almanız biraz zaman alır.

Unutmayın, tükenmişliğe bir günde ulaşmadınız bu yüzden bir günde kurtulmanız da mümkün değil.

Tükenmişlik sendromuna karşı önlem almak için neler yapılmalı?

“Hayır” diyebilmeyi öğrenin. Gereğinden fazla sorumluluk almaktan kaçının.

Elbette “hayır” diyemeyeceğiniz bazı durumlar da olacaktır. Burada gerçekten artı bir iş yükü kaldırabileceğinizi iyi düşünün. Hangi işlerden sorumlu olduğunuzu netleştirin.

Büyük projelerle uğraşırken arada durup nefes alın, molalar verin.

Tükenmişlik, zihninizi ve bedeninizi zayıflatır. Bu nedenle, zihin ve bedeninize iyileşme şansını vermek için stresli ve zaman alan bir projeden diğerine atlamaktan kaçının.

İş arkadaşlarınızla görüşmeyi sınırlandırın. İş arkadaşlarınızdan farklı kişilerle sosyalleşin. Sosyal hayatınızda iş hayatınızdan ne kadar uzak kalırsanız o kadar rahatlarsınız.

“İşleyen demir pas tutmaz” sözünü unutmayın

Getirisi, maddi kazancı ya da edindireceği çevre için değil, kendinize duyduğunuz saygıdan ötürü daha çok çalışın. Çalışmak sizi güçlü ve diri tutar. Kaybettiğiniz “tutkuya” yeniden sarılın. Yeni bir hedef koyun, yeni bir proje veya fikir geliştirin.

Yenilik her zaman heyecan ve yeniden güç verir…

Tükenmişlik sendromu yaşayan birine nasıl davranmalı?

Empati yaparak, sendromu yaşayan kişinin sorunun çözmesinde yardımcı olmaya çalışmak gerekir. Özellikle şef ya da patron konumunda olan insanlar, yanında çalışan kişilerde tükenmişlik fark ettiklerinde iş dağılımında adaletli olup olmadıkları konusunda, kendilerini sorgulamaları gerekir. Çoğu zaman yöneticiler veya patronlar çok çalışan  ve başarılı olan insanlara daha fazla iş yüklerler ve bu insanların yıpranmasına neden olurlar.

Aynı şekilde aile ortamında da sorumluluğu tek bir kişiden beklemek ve yapılacak olanları tek bir kişiye yüklemek, o kişinin sendroma yakalanmasına neden olabilir.

Mesela düzenli olarak bir işte çalışan ve evdeki işleri de yapmak zorunda olan kadınlar, sendroma yakalanabilirler. Her iki eş çalışıyorsa, evde yapılacak işlerde de iş bölümü yapılması, bu durumda yararlı olacaktır.

Kişinin dinlenmesini ve rahatlamasını sağlayacak organizasyonlar düzenlemek ve faaliyetlerde bulunmak da, kişinin tükenmişlik sendromunu atlatmasına fayda sağlar.

Bazen yaşam biçiminin ve beslenme düzeninin değiştirilmesi de, rahatlatabilir.

Dinlenme zamanlarının çoğaltılması ve en önemlisi tükenmişlik sendromu yaşayan birine kendine zaman ayırabilecek ortamlar sağlamak, onun için yapabileceğiniz en önemli olan yardımlar.

Tükenmişlik Sendromu sadece mesleki anlamda düşünülmemeli

Bir süredir evde çalışan, temizlik yapan, yemek ve çocukları ile ilgilenen, fakat hiç bir şekilde takdir görmediğini düşünen bir ev kadını da tükenmişlik sendromu yaşayabilir.Bir ev kadını kendi işini küçümseyerek, içinden “Ben burada ne yapıyorum?” ya da “Tam olarak ne işe yarıyorum?” gibi sorulara kapılmaya başlayabilir.

Hiç kimseyi memnun edemediğini düşünür ve bir müddet sonra ne yemek yapmak ister, ne de değişik yenilikler yapmak ister. Yaptığı çalışmaların takdir görmediğini ve fark edilmediğini düşünür ve bu şekilde bir müddet sonra, tükenmişlik sendromuna yavaş yavaş kendini, kaptırmaya başlar.

Birde üçüncü çeşit tükenmişlik sendromu vardır. O da çok ilginçtir, hiçbir şey yapamamaktan kaynaklanan bir tükenmişliktir.

Çoğu zaman bu daha çok zengin insanlarda veya çocuklarına her şeyi alıp onlara hiçbir başarı duygusu yaşamalarına izin vermeyen anne babaların çocuklarında olan bir durumdur.  Hayatlarında her şeye o kadar çabuk ulaşabiliyorlar ki, hiç bir şey için mücadele etmek zorunda değiller. Başarmak duygusunun ne olduğunu bilmedikleri için, hiçbir şey üretme gereği duymuyorlar, hiçbir konuya kafayı yorma gereği de duymuyorlar. Burada da bir müddet sonra tükenmişlik sendromu ortaya çıkabilir, çünkü bu insanlar hiçbir şey başaramıyorlar, hiçbir şey için mücadele etmiyorlar, hiçbir şey için çaba harcamıyorlar.

Bir müddet sonra kendilerini işe yaramayan, takdir edilmeyen, gereksiz bir kişilik olarak görebilirler. Birçok film yıldızının veya zengin sanatçıların birden bire intihar ettiklerini duymuşsunuzdur. Bunlardan bir sebep bu tükenmişlik sendromudur.

Tükenmişlik sendromu yaşayan bir kişi, üretme gücünü artık kendinde bulamıyor.

Üretmek, başarılı olmak ve bunun için çaba harcamak artık onun için anlamlı gelmiyor.

Üretmeyi bıraktığımız zaman her şeyi anlamsızca tüketmeye başlıyoruz.

Önce başarılarımızı sonra kendi benliğimizi ve değerlerimizi tüketiyoruz.

Her şeyi tüketince de, hiçbir şeyden zevk alamıyoruz. Sonuç olarak tükenmişlik sendromundan kurtulmanın tek yolu üretmekten ve yenilikler yapmaktan geçer.

Hepinizi tek tek Allaha emanet ediyor

Kalın sağlıcakla

www.serapmeryem.com

info@serapmeryem.com

serapmeryem72@outlook.com